شبکه های اجتماعی مجازی

شبکه های اجتماعی مجازی

شبکه اجتماعی زنجیره ای به هم پیوسته از پروفایل های افراد مختلف، صفحه ها و گروه های ایجادشده توسط کاربران است اگرچه شبکه های اجتماعی در ابتدا امکان برقراری ارتباط با دوستان و آشنایان، تشکیل و عضویت در گروه، ایجاد صفحه های شخصی به اشتراک گذاری محتوا و نظایر اینها را برای کاربران خود فراهم می کردند اما امروزه برای باقی نگه داشتن کاربران و افزایش تعداد آنها امکاناتی نظیر انجام نظرسنجی بازی های بر خط، تماشای فیلم های شرکتهای معتبر و مانند اینها را نیز به ویژگی های خود افزودند . این شبکه ها محیطی مناسب برای ارتباطات اجتماعی فراهم می کنند شبکه های اجتماعی سایبری این کار را از چند طریق انجام می دهند. افراد را قادر می سازند تا شبکه های وسیع تری را مدیریت کنند و شامل افرادی است که قبلا با آنها در ارتباط نبوده اند. اطلاعات بیشتری در مورد افرادی که کاربر با آنها در زندگی روزمره آشنا بوده می دهند این اطلاعات می تواند به عنوان یک تسهیل کننده اجتماعی عمل کند و انواع جدید از تعامل ها را به وجود آورده است. همچنین این سایت ها را راه ها جدیدی برای ارتباط با دیگر افراد بر پایه علایق، مسائل با تجربه های مشترک در اختیار اعضا قرار می دهند. (شرف الدین و همکاران ۱۳۹۳: ۸)

اصطلاح شبکه های اجتماعی زیرمجموعه ی رسانه های اجتماعی قرار دارد. رسانه های اجتماعی، مفاهیمی کلی هستند که در خلال تکنولوژی های جدید چون اینترنت، تلفن همراه و شبکه های اجتماعی و…. پدید آمده اند. شبکه های اجتماعی به علت بی مکانی حاکم بر اینترنت، بر علایق افراد و گروه ها بنیان نهاده شده اند. شبکه های اجتماعی به نوعی از مشارکت همگانی ساخته شده اند. در شبکه های اجتماعی امکان برقراری رابطه و تعامل مستقیم وجود دارد. اگرچه در رایانامه پست های الکترونیکی، امکان انتقال اطلاعات وجود دارد، هم زمان بودن در آن وجود ندارد، این هم زمانی را می توان در شبکه های اجتماعی مشاهده کرد که شبکه ها امکان ردوبدل اطلاعات در میان افراد گوناگون را دارند.

مفهوم شبکه اجتماعی بر مبنای تغییرات اجتماعی بسیاری قرار دارد که از طریق فناوری ایجاد شده است. یک بعد اصلی این تغییر، ایجاد شرایط جدید فناورانه است که طی آن، فناوری های اطلاعاتی از جمله اینترنت و تلفن های همراه) شکل گیری اشکال جدیدی از سازمان های اجتماعی و تعاملات اجتماعی را بر پایه شبکه های الکترونیکی میسر می کنند.

فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، دلیل تغییرات اجتماعی نیستند اما زیرساخت هایی را برای امکان پذیر ساختن تغییر به وجود می آورند زیرا ارتباطات لازم را برای شکل گیری اشکال جدید محصولات، مدیریت سازمان و جهانی شدن فعالیت های اقتصادی فراهم می سازند.

یک بعد مهم دیگر شبکه اجتماعی، انتقال فرهنگ به ارتباطات نمادین و به سازمان اطراف سیستم الکترونیکی یکپارچه ارتباطات و سرگرمی است. رسانه ها تنوع بیشتر و بیشتری می یابند و مخاطبان انتخاب های بیشتری پیدا می کنند و باعث تکه تکه شدن ابزارهای ارتباط جمعی می شوند. سایت های خبری برای فرهنگ انسانی، حیاتی هستند و اینترنت رفته رفته به محور فضای نمادین تبدیل می شود. نتیجه این تغییرات متنوع آن است که کارکردهای اصلی جامعه در شبکه ها قرار دارد.

 در اینجا لازم است شبکه ها را به عنوان شکلی از سازمان اجتماعی با ویژگی های خاص در نظر بگیریم. شبکه ها انعطاف پذیر و سازگار هستند و ارتباطات الکترونیکی ظرفیت غیر متمرکز کردن و سازگار کردن انجام امور همزمان را با تعديل هدف و تصمیم گیری به آنها می دهند.

مفهوم فردگرایی شبکه ای را برى ولمن (۲۰۰۱)، بنیان نهاده است. به نظر وی، جامعه از شکلی از سازمان اجتماعی که ما به آن تعلق داشته ایم و در آن با گروه های کوچک، بهم پیوسته و متجانس در تعامل بوده ایم، به شکلی که ما در آن به صورت فردی و با افراد مجزا، مستقل از تعلق آنان به گروه های اجتماعی، تعامل داریم، تغییر کرده است. افراد در خانواده به دنیا می آیند، در محله زندگی می کنند و در شرکت ها به کار می پردازند. در گذشته تعاملات اجتماعی آنها به این لایه های اجتماعی محدود بود و باید در این لايه ها با هم ارتباط برقرار می کردند، آشنا می شدند و وابستگی های نزدیک یا دور اجتماعی پیدا می کردند.

امروزه جامعه اطلاعاتی در حال تغییر دادن این نوع سازمانها و تعاملات است به گونه ای که شبکه ها در ورای فواصل جغرافیایی شکل می گیرند، مرزهای گروه ها نفوذپذیر است، ارتباطات از شبکه ای به شبکه دیگر جابه جا می شود و سلسله مراتب ها یکنواخت تر و پیچیده تر است. همان طور که استفاده از پیام های فوری (IM) و سایت های شبکه های اجتماعی نشان می دهد، افراد در جامعه امروز به جای تعلق به یک گروه، شبکه های شخصی خودشان را دارند. شبکه های پیچیده اجتماعی همواره وجود داشته اند اما پیشرفت های فناورانه اخیر، ظهور آنها را به عنوان شکل اصلی شبکه اجتماعی ارائه کرده است.

همان طور که شبکه های رایانه ای ماشین ها را به هم متصل می کنند، شبکه های اجتماعی نیز افراد را به هم ارتباط می دهند. به طور معمول، شبکه های رایانه ای و شبکه های اجتماعی در ارتباط با یکدیگر کار میکنند، به طوری که شبکه های کامپیوتری افراد را در شبکه های اجتماعی به هم وصل می کنند (ولمن و همکاران، ۱۹۹۶)

معنای فردگرایی شبکه ای این است که روابط بین فردی، هر چه بیشتر بر اساس نقش های ویژه افراد قرار دارد. این روابط تخصصی حول علایق مشترک، مشکلات مشترک، همکاری های کوتاه مدت و نیاز به اطلاعات شکل می گیرد. شبکه های تخصصی اجتماعی شامل افراد همفکر است و اینترنت از شکل گیری گروه ها و روابط اجتماعی بر اساس علایق مشترک و سبک زندگی مشابه حمایت می کند. علاوه بر این، افراد از نظر میزان درگیر بودن در شبکه های مختلف با هم تفاوت دارند. در برخی از شبکه ها مشارکت فعال دارند، در برخی گاه به گاه فعالیت می کند و در برخی دیگر تنها عضوی

غیر فعال هستند. ظرفیت اینترنت برای حمایت از تولید و مصرف اطلاعات غیر قابل انکار است. از زمان ورود اینترنت به خانه ها، در بسیاری از کشورها کاربرد اصلی آن، برقراری ارتباط بوده است. اینترنت ابزارهایی برای ارتباط با تأخیر (از جمله ایمیل و فروم ها) و همچنین ارتباط همزمان (از جمله وب سایت های شبکه های اجتماعی مجازی) فراهم می کند. از ارتباطات اینترنتی برای تماس با آشنایان، برقرار نگه داشتن ارتباط با همکاران، خانواده و دوستان و شکل دادن به روابط استفاده می شود و آنان در محیطی چندرسانهای بزرگ می شوند. برای بسیاری از نوجوانان اینترنت منبع اصلی اطلاعات و سرگرمی و همچنین ابزار مهمی برای ارتباط است. از آنجا که نوجوانان در سنین پایین از این فناوری استفاده می کنند، تجربه آنها با تجربه گذشتگان شان بسیار متفاوت است.

شبکه های اجتماعی، فضاهایی در دنیای مجازی هستند که برای ارتباط میان افراد مختلف، با سطوح گوناگون دسترسی به وجود آمده اند. ایجاد ارتباطات جمعی و میان فردی، تشکیل اجتماعات مجازی، اطلاع رسانی و تبادل اطلاعات و نظریات شناخته شده ترین کارکردهای این فضاها هستند. برخی ویژگی های شبکه های اجتماعی را این چنین تعریف کرده است: به اشتراک گذاری، بسیج کنندگی و سازماندهی، دوستی، اعتماد، حلقه های مخاطبان، استناد و تعمیم، چندرسانه ای بودن، نقد بی رحمانه، دنبال کردن و دنبال شدن پرستیژ، باز انتشار، خرد جمعی، جهانی بودن، سرگرمی، ساختار دموکراتیک، قدرت سرمایه ی اجتماعی، تحرک اجتماعی و ابتکار و خلاقیت، حضور افراد در شبکه های اجتماعی، می تواند مشارکت مردم را افزایش دهد. چرا که بیشتر افرادی که در این شبکه ها هستند، با توجه به علایق، دیدگاه ها و اشتراک هایی که وجود دارد با یکدیگر به تعامل و گفتگو می پردازند. افراد در شبکه های اجتماعی مجازی اهداف مختلفی را دنبال می کنند؛ می توانند به دنبال اهداف تجاری خویش آمده باشند با اهداف شخصی، یا اجتماعی و….، ولمن می گوید: یک شبکه ی اجتماعی، مجموعه ای از گروه های مرتبط اجتماعی است که با یک یا چند رابطه به هم وصل شدند. اعضای گروه ها یا شبکهی واحدهایی هستند که با رابطه به یکدیگر پیوستند. این واحدها به طور معمول بیشتر اشخاص با سازمان ها هستند؛ اما در اصل هر واحدی که می تواند به واحدهای دیگر متصل شود، می تواند مانند گروه ها مطالعه شود. (نقيب السادات: ۱۳۹۲: ۲۱۹ و ۲۱۸)