تئوری های مدیریت

در یك جمع بندی کلی میتوان مکاتب و تئوری های مشهور و اثرگذار مدیریت را در گزینه های زیر خلاصه نمود:

– تئوری های مدیریت بخش اول : مديريت علمی يا تئوري کلاسیک

 پدر مدیریت علمی «فردریک وینسلو تیلور» بود. او ابتدا کارگر ساده ای بیش نبود، اما در طول زمان کار خود به واسطه نبوغ مدیریتی از کارگری ساده به بالاترین رده های مدیریتی در آمریکا نائل شد و از جمله برجسته ترین پیشگامان مدیریت علمی در جهان است. وی معتقد است هدف اصلی ایجاد سازمان و یا گروه انسانی فقط عرضه بیشتر کالا و فرآورده و نیز دریافت سود بیشتر است. با این بینش فلسفه ای که او از مدیریت ارائه می دهد، کاملاٌ مبتنی بر نگرش مکانیکی به انسان، گروه و مدیریت است. از دیدگاه تیلور شاید به جرأت بتوان گفت، از دیدگاه کلاسیك ها فلسفه مدیریت عبارت است از اداره امور یك گروه انسانی برای نیل به هدف سازمانی با برداشت حداکثر بهره وری از نیروی مصرفی، سرعت در بروز فعالیت های انسانی و دادن مزد و پاداش مادی در قبال آنها. به طور خلاصه ایدئولوژی مدیریت علمی و خصوصاً شخص تیلور بر این پایه ها استوار بود:

الف) داشتن قدرت بدني
ب) سرعت زيادتر در كار
ج) زمان كوتاه تر در انجام كار
د) تأكيد بر نيازهاي انسان خصوصاً نيازهاي اوليه (حبیبی بردبری و همکاران، 1395).

– تئوری های مدیریت بخش دوم :  تئوري نهضت روابط انسانی

در همان زمان که اصول مدیریت علمی با دقت زیاد در مورد صنایع به کار گرفته می شد، نیاز به توجه بیشتر در مورد تأثیر عوامل سازمانی بر کارایی تولید احساس می گشت، در همین زمان بود که در شرکت وسترن الکتریك به مدیریت «التون میو» آزمایشاتی شروع شد که نتایج آن برای جهانیان خیره کننده بود. در ابتدا این آزمایشات به منظور بررسي رابطه ميزان نور و بازدهي محصول كارگران طراحی شده بود، اما مشخص گردید که بین میزان نور و بازدهی محصول کارگران ارتباط ساده ای وجود ندارد و این موضوع با یافته های تیلور در تضاد بود. تکرار آزمایشات فراوان موجب شد تا مشخص شود که پاسخ به سؤالات مطرح شده در آزمایشات هاوثورن بیشتر جنبه روان شناختی دارد .این امر باعث شد که این تحقیقات با حساسیت و دقت بیشتری پیگیری شود. در نتیجه یك سلسله تحقیقات در این شرکت و سایر شرکت های همجوار مفاهیم جدیدی در دستري مدیران قرار گرفت که مهمترین آنها عبارتند از 1) روحیه، 2) پویایی گروهی، 3) نظارت آزاد منشانه، 4) روابط پرسنلی، 5) مفاهیم رفتاری و انگیزشی.

تعاریف فرهنگ سازمانی

جنبش روابط انسانی بر عوامل انسانی و عوامل میان فردی در اداره امور سازمان تأکید می ورزید. سرپرستان به طور اخص و شدید بر مفاهیم روابط انسانی و مفاهیم دیگری چون شیوه های آزاد منشانه و مشارکت، تکنیك های گروه سنجی و مدیریت تأکید کردند.

– تئوری های مدیریت بخش دوم : تئوري سیستمی

 پیدایش تفکر کل نگری، ارگانیستی در مقابل تفکر اتمیسیم و مکانیکی به هستی یکی از مهمترین یافته های بشری بوده است بر اساس این تفکر جهان مجموعه ای درهم و تصادفی نیست، جهان و هر آنچه که در آن است از وحدت و ارتباط ذاتی برخوردارند. کلیه موجودات و پدیده های جهان به هم مرتبط هستند و میان آنها پیوندی قوی وجود دارد این تفکر باعث بروز بینش سیستمی در تئوری های مدیریت گردید، بینشی که معتقد است هستی قانونمند است و بر هر چه هست، قوانینی عمومی و همه شمول حاکم است. بر اساس این منطق بود که برتالنفی نظریه عمومی سامانه ها (سیستم ها) را مطرح کرد و به ویژگی های سیستم، تعاریف و مفاهیم آن پرداخت.

از این دیدگاه سیستم عبارتست از مجموعه واحدي كه از اجزاء به هم وابسته و درحال تعامل تشكيل شده، كه اولاً حداقل دو جزء داشته باشد، ثانياً هر جزء حداقل با يك جزء ديگر از مجموعه در ارتباط باشد، ثالثاً هرگونه تغييري در هريك از اجزاء منجر به تغيير در كل مجموعه گردد و رابعاً مجموعه خصوصياتي متفاوت از اجزا داشته باشد.

انواع پاداش در سازمان ( تعاريف و مفاهيم )

– تئوری های مدیریت بخش دوم :  تئوري رويكرد اقتضايی

ایراد اساسی که تئوری اقتضایی به سایر مکاتب و تئوری های مدیریت وارد می کند، این است که نمیتوان نسخه واحدی را برای همه سازمان ها در همه شرایط تجویز کنیم. براساس نظریه اقتضایی هر سازمان یك واحد منحصر به فرد است، که باید در هر موقعیتی، جداگانه تحلیل شود. بر اساس این نظریه اگرچه در هر شرایطی بهترین راه برای سازماندهی و مدیریت افراد وجود ندارد، اما طرح های معینی از ساختارهای سازمانی و روش های مدیریتی قابل توصیفی وجود دارد، که می تواند به عنوان مؤثرترین راه در مقتضیات موقعیتی خاص شناخته شده و بکارگیری شوند. از دید این نظریه کلید درك رفتار سازمانی، بکار بردن روش های مدیریتی در توانایی تحلیل متغیرهای مهم در موقعیت های معین نهفته است. این رویکرد که نظریه متعادل تری را ارائه می کند، برای توجه به شکاف میان نظریه و عمل بسیار ارزشمند است. کمك اصلی تفکر اقتضایی در تهیه جواب های مناسب و آماده برای مسائل پیچیده با دستورالعمل های ساده برای چگونگی انجام کار نیست، بلکه کمك آن بیشتر به فراهم کردن راه های جدید تحلیل روابط درون و برون عناصر تعاملی یك سیستم سازمانی است، تا تصمیمات درست اتخاذ گردد. از نقطه نظر مدیریت اقتضایی رفتار مدیر اثربخش

(یعنی رفتاری که احتمالاً اهداف سازمانی را سرعت بخشیده و موجب بهبود فرهنگ کار و یادگیری و حتی امکان رویارویی با تعارض میشود)

با یك سبك کلی ثابت مشخص نمی شود، بلکه مجموعه ای از سبك های رفتاری و مدیریتی مربوط به یك موقعیت است که در مجموع سه شرط، برای رویکرد اقتضایی را  مشخص می کند.

الف) بهترین روش برای مدیریت و سازماندهی سازمان ها وجود ندارد.
ب‌) در یك موقعیت همه راه های مدیریت و سازماندهی تأثیر یکسانی ندارند. ثمربخشی سبك ها با تناسب طرح و موقعیت ارتباط دارد.
ج) انتخاب طرح سازمانی در روش مدیریت باید بر اساس تحلیل دقیق مقتضیات مهم در موقعیت باشد.

انواع فرهنگ سازمانی