انواع خبر + سبک های خبرنویسی و روزنامه نگاری

انواع خبر + سبک های خبرنویسی و روزنامه نگاری

تعریف خبر

در این مطلب به انواع خبر + سبک های خبرنویسی و روزنامه نگاری می پردازیم:

خبر چیست؟ پرسشی کوتاه که پاسخ جویی برای آن بخش وسیعی از ادبیات روزنامه-نگاری را شکل داده است. درباره ی خبر تعاریف گوناگونی شده است که در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.

🟩 خبر، پیامی است که احتمال صدق و کذب در آن وجود دارد.
🟩 خبر، گزارش واقعیت هاست، اما هر واقعیتی را نمی توان خبر نامید.
🟩 خبر، مجموعه ای از لغات و عبارات است که وقوع یا انجام کاری را اطلاع می دهد.
🟩 اطلاعات مربوط به آنچه رخ داده است، خبر نامیده می شود.
🟩 خبر، رویدادی است که قرار است اتفاق بیافتد.
🟩 خبر، الزاماً گزارش رویداد جاری (تازه) نیست.
🟩 خبر، نخستین گزارشی از یک حادثه بامعناست که مورد توجه عامه قرار می گیرد.
🟩 خبر، مردم است.

یکی از تعاریف معروف مربوط به خبر متلق به یکی از بارون های مطبوعاتی انگلیس یعنی لرد نورث کلیف است. که صاحب چندین رسانه در انگلیس بود و از غول های رسانه ای عصر خود به حساب می آمد. در جریان کار حرفه ای به چنین تعریفی از خبر رسید:

🟩 خبر چیزی است که روزنامه نگار آن را می سازد.

چنانکه ملاحظه می شود خبر، در تعریف گلیف، “ساختنی” است.
و این مبحث، ساختنی بودن خبر در فصل جامعه شناسی تولید خبر مطرح خواهد شد. و اما تعریفی که ما برای خبر در این نوشتار مورد نظر داریم عبارتست از:
خبر، گزارشی از رویدادهای واقعی و عینی است که دارای یک یا چند ارزش خبری باشد. چگونگی ارائه این گزارش تحت تاثیر عوامل “درون سازمانی” و “برون سازمانی” شکل می گیرد.
از تعاریف پیشنهادی فوق چنین برمی آید که:
1- رویدادهای دنیای خارج واقعی و عینی است و تخیلی نیست.
2- رویداد باید حاوی یک یا چند ارزش خبری باشد.
3- ارزش های خبری مهم عبارتند از:
دربرگیری، شهرت، تضاد و برخورد، مجاورت، استثنا و شگفتی، تازگی، فراوانی و تعداد.
4- خبر، گزارشی است از یک رویداد، ولی خود آن رویداد نیست.
5- عوامل مختلف می تواند بر چگونگی انتخاب و نحوه ارائه خبر یک رویداد اثر بگذارد.
6- خبر یک رویداد، هیچ گاه از عینیت مطلق برخوردار نیست. آنچه به عنوان خبر ارائه می شود تنها شمایی از واقعیت هاست.

سبک خبر

در میان روزنامه نگاران امروز پنج قسم سبک خبرنویسی مرسوم است.
1- سبک هرم وارونه
2- سبک تاریخی
3- سبک تاریخی همراه بالید
4- سبک تشریحی و تحلیلی
5- سبک خبرهای کوتاه

---

1- سبک هرم وارونه
بر اساس تحقیقاتی که به ویژه در 20 سال اخیر صورت گرفته، مناسب ترین سبک نگارش برای مطالب خبری روز، سبک هرم وارونه است. منظور از سبک هرم وارونه، این است که برخلاف شیوه ی سنتی نگارش خبر یا نگارش مطالب داستانی، چکیده “مهمترین مطلب” رویداد در ابتدای خبر و کم ارزش ترین مطلب در انتهای خبر قرار می گیرد. مطالب هر قسمت، با در نظر گرفتن ارتباط مطالب با یکدیگر، و با توجه به میزان اهمیت آنها از بالا به پایین تنظیم می شود. پاراگرافت اول خبر را در این سبک “لید” خبر می نامیم.
2- سبک تاریخی
در این سبک مطالب با توجه به ارزش و اهمیت آنها نوشته نمی شود، بلکه در این سبک مطالب به آن صورتی که اتفاق افتاده است تنظیم می گردد. یعنی تقدم و تاخر مطالب دقیقاً در سبک تاریخی رعایت می شود.
3- سبک تاریخی همراه بالید
برای برطرف کردن مشکلات و معایبی که سبک تاریخی دارد، زمانی که استفاده از سبک تاریخی ضرورت داشته باشد، خبرنویس سعی می کند از سبکب تحت عنوان سبک تاریخی همراه بالید استفاده کند. در این سبک در ابتدای خبر چکیده مهمترین بخش خبر به صورت لید نوشته می شود و سپس بقیه ی متن خبر مشابه سبک تاریخی تنظیم می شود.
4- سبک بازگشت به عقب
این سبک نقطه مقابل سبک تاریخی است. در سبک تاریخی نقطه حرکت خبر از رویداد تازه است به رویداد قدیم. خبرنویس در این سبک مرتباً پیشینه ی ماجرا را برای خواننده بازگو می کند تا خواننده در جریان رویدادهای گذشته قرار بگیرد.
5- سبک تشریحی، تحلیلی
در این سبک خبرنویس ابتدا خبر را می دهد و در پاراگراف های بعدی موضوع خبر را شرح می دهد. در این سبک خبرنویس می تواند نقطه نظرهای خود را در مورد خبر تجزیه و تحلیل کند.

6- سبک خبرهای کوتاه

سبک خبرهای کوتاه

خبر به صورت یک یا دو جمله نوشته می شود. این سبک چکیده خبر را به صورت کوتاه به اطلاع خواننده می رساند و بیشتر زمانی استفاده می شود که تراکم بیش از اندازه-ی خبر و حجم محدود برای چاپ آن ایجاد کند.
با پیشرفت وسایل ارتباط جمعی سبک های دیگری در عرصه خبرنویسی مطرح شد که ضروری است در بخش آموزش خبرنویسی به آنها توجه شود. چرا که در عرصه روزنامه نگاری پیشرفته روش و شیوه نگارش خبر باید با فناوری‌های نوین هماهنگی داشته باشد گر چه سبک خبرنویسی هرم وارونه همچنان کارآیی و اثرگذاری خود را به عنوان بیشترین سبک مورد استفاده در رسانه ها بویژه رسانه‌های مکتوب دیجیتال حفظ کرده است.
1-سبک ساعت شنی
در این سبک لید طولانی تر از سبک هرم وارونه است و توضیحی همراه با تحلیل و فضا سازی است. خبرنگار بعد از نگارش و بیان لید، در آغاز متن خبر دوباره به ابتدای سوژه باز می‌گردد و به سبک تاریخی به ترتیب موضوع را بیان می‌کند.
2-سبک گیلاس
شبیه به سبک ساعت شنی است لید به سبک هرم وارونه اما بلندتر و مفصل تر است. در ابتدا و انتهای خبر دو مطلب مهم وجود دارد. و ماجرا از یک نقطه مهم آغاز و به یک نکته مهم دیگری می‌رسد و ماجرا تمام می‌شود. تنها تفاوت این سبک با سبک ساعت شنی ارتباط موضوع اول که در لید بیان شده با موضوع آخر خبر است.

3-سبک وال استریت ژورنال
با یک لید فیچر (روایی یا داستانی مرتبط با موضوع خبر) آغاز می‎شود و بر روی یک نفر که مشکل عمومی با ارزش در برگیری دارد متمرکز می‌شود. از یک مثال یا داستان به سمت یک موضوع عمومی حرکت می‌کند. نکته اصلی خبر در NUT GRAPH قرار می‌گیرد.
همچنین می‌توانید با یک لید توصیفی آغاز شود. این سبک معمولاً در خبرهایی که درباره IS SUES و مشکلات PROBLEMS بحث می‌کند کاربرد دارد.
در بدنه خبر نکات و مطالب پشتیبانی کنند لید نوشته می‌شود در پایان خبر ایده‌ای ارائه می‌شود که خواننده را دوباره به موضوع لید باز می‌گرداند.
4-سبک داستانی
داستان خبر در یک مقطع زمانی آغاز و دنبال می‌شود. با توصیف و بیان هر آنچه که در یک مقطع از زمان توسط فرد مشاهده شده است بوجود می‎آید. اما نمی‌تواند در این سبک از تخیلات رایج در داستان نویسی استفاده کند و رعایت اصل غیبت در روزنامه نگاری حائز اهمیت است.
در این سبک داستانی خبرنگار باید افراد، فضا و آنچه که روی داده است را به خوبی توصیف و تبیین کند تا عینیت رویداد در ذهن مخاطب به خوبی نمایان شود.
این سبک تنها مخصوص رویدادهای خاص است و عناصر خبر را به خوبی در خود نشان می‌دهد.
ارائه اطلاعات و پاسخ به عناصر نه به ترتیب بلکه بر اساس روایتی موزون و درهم تنیده انجام می‌شود. مثلاً اطلاعات تکمیلی در همان گفتگوها و محاوره‌ها که بین شخصیت‌های رویداد رد و بدل می‌شود بیان می‌گردد.
انسجام روایت، اصل اول تنظیم خبر به این سبک است و اصل دوم در نظر گرفتن زبان و علاقه مخاطب است.
استفاده از منابع ادبی و بیان مطالب که بالاتر از درک مخاطب باشد مرز بینِ داستان نویسی و تنظیم خبر به سبک داستانی است. استفاده از کلمات و تزئین جملات از درک مخاطب خارج و ساده نویسی در خبر را زیر سؤال می برد داستان خبری توصیفی ساده، روان و شیوا از مطالب و شخصیت هایی است که مخاطب می تواند آنها را همانگونه که خبرنگار دیده با همان حالت لباس، نو و عادت رفتاری را در ذهن تداعی کند.
خبر زمانی که به خوبی مسئله و هدف اصلی خبر را دنبال کرد پایان می یابد
5-سبک فهرستی
نوعی از سبک های جدید در خبرنویسی است که در آن نکات مهم و برجسته اخبار با رویکرد تاکیدی توجه می‌شود.
در این سبک پرداختن به جزئیات اهمیت کمتری دارد و صرفاً مهمترین و برجسته ترین نکات مرتبط با یک خبر بصورت جملات کوتاه پرداخته می‌شود.
این تکنیک بویژه در گزارش‌های خبری تحقیقی – آماری اخبار مرتبط با رویدادهای دولتی مانند نشست‌ها و حتی گزارش‌های خبری توصیفی درباره مردم و برنامه‌های جامعه شناسی که حاوی چندین نکته کلیدی هستند به کار می‌رود.
6-سبک فصل بندی
این سبک را می‌توان در بسیاری از گزارش‌های فیچی و داستان های خبری استفاده کرد.
گنجاندن هر بخش در فصلی مجزا است. به گونه ای که هر یک لید و پایان خود را داشته و خواننده را مجبور به ادامه مطالعه کنند.
این سبک در داستان های خبری که به شیوه روایی نوشته می‎شوند بسیار مؤثر است بطور مثال می‌توان هر کدام از دیدگاه‌ها را درباره موضوع خبر در یک بخش مجزا گنجاند.
7-سبک تلفیقی
تلفیقی از دو سبک هرم وارونه و تاریخی است. برای پوشش خبرهای شهری و حادثه‌ای است. در این سبک لید خبر به روش هرم وارونه در برگیرنده مهمترین و جذاب‌ترین بخش خبر است. و متن خبر مانند سبک تاریخی تمام ماجرا را به ترتیب زمانی و با ذکر جزئیات بیان می‌کند.
8- سبک پایان شگفت انگیز
برعکس سبک تاریخی است. متن خبر با آخرین بخش واقعه شروع و سپس سابقه خبر بیان می‌شود. آخرین قسمت خبر در واقع بخش مهمی از لید خبر است. از این سبک برای اخبار کوتاه استفاده می‌شود.
اما خالی از لطف نیست که در گذری کوتاه به تعریف واژه‌های مدرن خبر بپردازیم.

متن خبر

همان خبر محض یا خبر خشک و خالی است که به عناصر که؟ چه؟ کجا؟ پاسخ می‌دهد. در این سبک خبری زمان بسیار مهم است؛ عنصر خبری یعنی چه؟ بسیار مهم است.
خبرهای کوتاه و هرم وارونه سخت خبر هستند.
سخت خبر فضاسازی، توصیف و تمثیل ندارد و آنچه رخ داده را در زمان کوتاه به اطلاع مخاطب می‌رساند. سخت خبر همان خبر فوری و داغ است. سخت خبر، خبردار است.
سخت خبرها بیشترین تعداد اخبار موجود در رسانه ها را به خود اختصاص می‌دهند. در جایی که می‌خواهند گوی سبقت را از رقیبان بربایند و خبر را به نام خود ثبت کنند. تا دنیای مجازی اخبار آنلاین را از آن خود کند.

مثالی از رویکرد بالا به پایین در مدیریت دانش

نرم خبر

در ادامه ی بررسی انواع خبر + سبک های خبرنویسی و روزنامه نگاری باید متذکر شد که نرم خبر قید زمان نیست و در واقع بازتاب سخت خبر است. نرم خبر بازتاب خبرها را تحلیل می‌کند و در واقع همان مطالب غیرخبری است.
نرم خبر تمام تلاش‌اش،بازگویی، تشریح و تحلیل و بازتاب خبر است. نرم خبر فرایند مدار است و در پاسخ به سفر خبری چرا؟ نوشته می‌شود.
سبک خبر تشریحی و تحلیلی نوعی از نرم خبر است.
در نرم خبر از نقل قول، کنایه، داستان، فضاسازی، روایت، خاطره و پیشینه موضوع استفاده می‌شود.
مصاحبه، گزارش، سرمقاله، و یادداشت در واقع همان نرم خبرها هستند.

عناصر خبر

اگر ارزش های خبری به اخبار شکل می دهند، “عناصر خبری” اخبار را به نمایش می گذارند.
هر اندازه که عناصر خبری کامل تر باشند، قیافه خبر از نظر اطلاعاتی که باید به مخاطب بدهد، جذاب تر خواهد بود. عناصر خبر در روزنامه نگاری به شرح زیر است:

🔴 – چه کسی (که) ؟ (Who)
🔴 – چه چیزی (چه) ؟ (What)
🔴 – کجا ؟ (Where)
🔴 – چه وقت (کی) ؟ (When)
🔴 – چرا ؟ (Why)
🔴 – چطور (چگونه) ؟ (How)

خبرنگار کارآزموده هرگاه که می خواهد رویدادی را به خبر تبدیل کند، تلاش می کند تا هر شش عنصر فوق را در گزارش خود به کار ببرد. کاربرد این شش عنصر در خبرنویسی به غنای خبر می افزاید و اخبار جامعی ارائه می دهد.

ارزش های خبر

در ماهیت هر رویداد خبری ارزش هایی نهفته است، این رویداد ممکن است از دید روزنامه نگاران دارای ارزش خبری باشد یا نباشد، اما اهمیت و ارزش رویدادها از دید مخاطبان متفاوت است. گزینش گران (خبرنگاران، دبیران سرویس، سردبیران یا شورای سردبیر) باید برای ادامه حیات خود رویدادهایی را برگزینند که بتواند نیازهای خبری خوانندگان را تأمین کند. ارزش های خبری عبارتند از:
1- ارزش دربرگیری
رویداد یا خبر وقتی دارای ارزش دربرگیری است که بر روی تعداد زیادی از افراد جامعه در زمان حال یا آینده تاثیر داشته باشد. دربرگیری یک رویداد ممکن است باعث نفع یا ضرر (مادی یا معنوی) افراد جامعه شود و تاثیری مستقیم یا غیرمستقیم بر روی مردم بگذارد.
2- ارزش شهرت
اشخاص حقیقی یا حقوقی که به خاطر فعالیت هایشان در جامعه شناخته شده باشند، دارای این ارزش خبری هستند. شهرت ممکن است بار معنایی منفی یا مثبت داشته باشد. افراد یا نهادهای جامعه از شهرت یکسان برخوردار نیستند و به همین دلیل ارزش خبری یکسان ندارند. شخصیت های مذهبی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی یا سازمان ها و ادارات خصوصی و دولتی که به خاطر کارها یا خدماتشان در گذشته میان مردم شناخته شده باشند، دارای این ارزش خبری هستند.
3- ارزش تضاد و برخورد
اینگونه رویدادها، برخورد (اختلاف یا درگیری) میان افراد، گروه ها، ملت ها، حیوانات با یکدیگر یا طبیعت است. برخورد ممکن است به صورت جسمی (فیزیکی) یا فکری (ایدئولوژیکی) باشد.
4- ارزش مجاورت
دوری و نزدیکی رویداد دارای با ارزشی است، اگر خبری در محدوده ی جغرافیایی اتفاق بیافتد، دارای ارزش جغرافیایی است و اگر به گونه ای باشد که برای اهالی آن کشور خارج از مرز کشورشان ارزش معنوی دارد.
5- ارزش استثناء
خبر در این حالت، غیرعادی، استثنایی، عجیب و یا نادر است. در بعضی از موارد، این رویدادها برخلاف پیش بینی یا انتظار اتفاق افتاده است. سرقت یا قتل یک رویداد غیرعادی است، ولی عجیب نیست. ممکن است نحوه ی سرقت عجیب باشد. اختراعات و اکتشافات را نیز می توان به عنوان نمونه هایی از این گونه رویدادها دانست.
6- ارزش بزرگی، فراوانی و تعداد
این ارزش خبری به آمار و ارقام مربوط است. ارقام ممکن است تعداد نفرات یا میزان خسارت های جانی و مالی باشد. هرچه تعداد و یا مقدار بزرگتر باشد، اهمیت این ارزش خبری بیشتر است.
7- ارزش زمان و تازگی
از آنجا که خبر گزارشی از تازه هاست، بدیهی است وقایعی که مدت زمانی از آن گذشته باشد، ارزش خبری خود را از دست می دهد. همچنین آن دسته وقایع خارجی که با رویدادهای داخلی مشابهت دارند، دارای ارزش خبری کمتری برای خواننده هستند. بنابراین زمان انتشار خبر اهمیت بسیار زیادی دارد. چنان که برخی از دست اندرکاران خبر، عمر یک خبر را بیش از چند ساعت نمی دانند.